Nie chwalcie dziewczynek, że robią coś jak mężczyźni. To żaden komplement

Iga Świątek wygrała French Open. Komentatorzy sportowi zachwycają się, że grała jak mężczyzna. Jest 2020 rok, jak długo jeszcze będziemy musiały tego słuchać?

Wiem, retoryczne pytanie, bo odpowiedź nasuwa się sama. Tak długo, jak nasze społeczeństwo będzie przypisywać “męskości” wartość nadrzędną. A jeśli to, co męskie ma większą wartość, automatycznie to, co kobiece ma wartość mniejszą. Proste, tak zbudowany jest ten świat. Tylko, że chyba od dawna mamy tego dość, prawda?

Dopiero co obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Dziewczynek, święto ustanowione osiem lat temu przez ONZ w celu zwrócenia uwagi na  to jak nierówności ze względu na płeć wpływają na życie dziewcząt na całym świecie. No i w taki dzień, gdy myślimy sobie o tym, jak dziewczynki miewają pod górę i zastanawiamy się, jak je wzmacniać, wchodzę do internetu i czytam te, pożal się boże, komplementy.

Bijesz się jak baba, grasz jak dziewczyna

To są teksty, które rzuca się chłopakom, żeby im umniejszyć, żeby ich obrazić i dać do zrozumienia, że czegoś im brakuje. Dziewczynom też się tak mówi i dziewczyny zwykle nie widzą w tych słowach nic dziwnego. Słyszały je przecież nie raz. Ale to nie jest tak, że nic się nie zmienia. Te zdania, mające świadczyć o słabości, próbuje się odczarować. Pewnie znacie te kampanie z super dziewczynami uprawiającymi różne sporty i hasłem “walcz jak dziewczyna/graj jak dziewczyna”, które nie ma deprecjonować lecz wzmacniać.

Cóż, polscy dziennikarze sportowi pewnie ich nie znają, więc gadają co im ślina na język przyniesie, czyli to, co mają wgrane w głowy od czterdziestu lat. Mówienie, że dziewczyna zagrała jak facet i tak jest mniej żenujące, niż gdy zamiast skupiać się na grze, komplementują urodę. Im nic już nie pomoże, a jednak gdy to czytam, to trafia mnie szlag.

Bo wszyscy mamy gdzieś z tyłu głowy to myślenie.

Nawet jeśli się z nim nie zgadzamy, towarzyszy nam ono od lat. Nie chodzi tylko o sport. Chodzi o powszechne przypisywanie temu, co męskie (często stereotypowo), albo temu, co z kojarzy się z mężczyznami, wyższej wartości. To jedna z podstaw trwania patriarchatu, a jej skutki odczuwamy w większości dziedzin życia. Przejawia się to na przykład w tym, że praca opiekuńcza (wykonywana odpłatnie i nieodpłatnie w większości przez kobiety) uznawana jest za mało istotną i jest źle opłacana lub w ogóle nie opłacana, chociaż bez niej byśmy zginęli. Przejawia się to też w tym, że już małe dziewczynki mają ogromny problem z poczuciem własnej wartości.

Czytam właśnie książkę Caroline Criado Perez. “Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn” i znalazłam tam taki fragment:

“Ame­ry­kań­scy ba­da­cze od­kry­li nie­daw­no, że kie­dy dziew­czyn­ki w wie­ku pię­ciu lat roz­po­czy­na­ją na­ukę w szko­le, rów­nie czę­sto jak pię­cio­let­ni chłop­cy my­ślą, że ko­bie­ty by­wa­ją „bar­dzo, bar­dzo mą­dre”. Gdy jed­nak koń­czą sześć lat, coś ule­ga zmia­nie. Ogar­nia je zwąt­pie­nie w moż­li­wo­ści swo­jej płci. I to do te­go stop­nia, że za­czy­na­ją się ogra­ni­czać”

Autorka tę dziwną zmianę wiąże z syndromem geniusza, czyli z faktem, że już od wczesnych etapów edukacji dzieci są oswajane z obrazem kogoś mądrego stereotypowo przypisanym do postaci mężczyzny.

“Ma­łe dziew­czyn­ki uczą się w szko­łach, że okre­śle­nie „ge­niusz” ich nie do­ty­czy – pisze Criado Perez. – “Nic dziw­ne­go za­tem, że gdy wy­peł­nia­ją na stu­diach an­kie­ty ewa­lu­acyj­ne, ma­ją już wpo­jo­ne po­strze­ga­nie swo­ich na­uczy­cie­lek ja­ko go­rzej przy­go­to­wa­nych do za­wo­du.”

Mężczyźni są bohaterami społecznej wyobraźni.

To oni uosabiają mądrość, siłę i sukces. Kobiety mają być przede wszystkim piękne. Jeśli chcą czegoś więcej, muszą przebić się do męskiego świata i grać według jego reguł. To się niby już zmieniło, ale nie do końca. I widać to w języku. Język wciąż opisuje taki świat. Język też wciąż go utwierdza.

Wiemy, że to brzydko mówić komuś w negatywnym kontekście, że gra jak dziewczyna. Ale chyba nie do końca jeszcze wiemy, że mówienie o kimś, że gra jak facet też nie jest w porządku. No więc nie jest. Bo wiecie jaki tu mamy komunikat? Ano taki, że jeśli jesteś dziewczyną, to z założenia jesteś gorsza i dopiero, gdy ktoś powie ci, że robisz coś tak jak faceci, wtedy dorównujesz im i jesteś coś warta. Nawet jeśli większość męskiej populacji nigdy nie dorówna tobie, bo dajmy na to, jesteś Igą Świątek.

I tu jest pies pogrzebany. Narzekamy, że dziewczyny mają niskie poczucie własnej wartości. Ale jak mają mieć wyższe, jeśli od małego, nieustannie natykają się na takie komunikaty?