Ada T. Kosterkiewicz„Gdzie jest Jessica Hyde?” – to pytanie, które jak mantrę powtarza psychopatyczny zabójca, Arby, zanim bez mrugnięcia okiem właduje kulkę w głowę ofiary. Złoczyńcy w serialu „Utopia” pragną odnaleźć Jessikę równie mocno, co zaginiony manuskypt komiksu autorstwa jej ojca, będący kluczem do realizacji ich planów. „Utopia” zachwyciła warstwą wizualną, plot twistami i niesamowitym napięciem i przy okazji podarowała nam jedną z najbardziej baddasowych bohaterek popkultury.
Skończyłam oglądać „Utopię” ledwie tydzień temu (tak, grzecznie czekałam na każdy kolejny odcinek na TVP Kultura, żeby sobie przyjemność dawkować) i już mi jej brakuje. Produkcja brytyjskiego Channel 4 została skasowana po dwóch sezonach, pozostawiając widzów z otwartym zakończeniem. Takie rozwiązanie oczywiście ma swoje dobre strony. Znamy bowiem mnóstwo seriali, które powinny zostać przerwane na długo przed tym, nim stały się własną karykaturą lub ugrzęzły w bagnie braku pomysłów. Nie wiadomo, czy taki czarny scenariusz nie stałby się udziałem „Utopii”, a tak, mam co prawda niedosyt, ale jednocześnie nic nie popsuje mi faktu, że właśnie obejrzałam serialową perełkę. W dodatku perełkę z cudownie napisaną i zagraną postacią kobiecą.
Powiedzmy sobie szczerze, popkultura wciąż nie rozpieszcza nas pierwszoplanowymi bohaterkami, które grają według własnych zasad. Nie zasad męskiego świata, nie w ramach jakiejś stereotypowej kobiecej roli, nawet nie otwarcie przeciw zasadom patriarchalnego społeczeństwa. Chodzi mi o bohaterki, które funkcjonują poza takimi zależnościami, układami, funkcjonują w świecie opowieści, w której płeć bohatera nie gra roli. Nie gra roli w sensie układu kat-ofiara, ani żadnego innego układu. Chociaż świat z tej opowieści nie jest idealny. Wręcz przeciwnie. Taką bohaterką, mimo całej swojej baddasowości, nie jest na przykład Lisbeth Salander, która była ofiarą właśnie dlatego, że była dziewczyną. Jessica również jest ofiarą, ale jej płeć nie ma tu nic do rzeczy. Bliżej niż do Salander jest więc jej do Ellen Ripley z Obcego, z tym, że Ripley nigdy nie była tak szalona.
Jessica jest od początku do końca szalona. Szalona jest też ewolucja tej postaci w drugim sezonie. Ale po kolei. Postaram się nie popełnić żadnych spojlerów.
Jest doskonale przygotowana do tego, by ukrywać się i przetrwać. Robi to od dzieciństwa, odkąd poszukuje jej tajna organizacja Sieć. Członkowie tej organizacji i działający na jej usługach mordercy (z niepokojącym, pozbawionym ludzkich odruchów Arbym) nie cofną się przed niczym, by w końcu ją odnaleźć. Jessica, podobnie jak jej wrogowie, poszukuje manuskryptu sequela kultowego komiksu Utopia Eksperyment. Tak się składa, że w jego posiadanie przypadkowo wchodzi banda fanów komiksu (jednocześnie dość specyficznych nieudaczników), co oznacza dla nich ni mniej ni więcej, że zadarli z bardzo niebezpiecznymi ludźmi. Ludźmi, którzy torturując ich będą wciąż zadawać pytanie „gdzie jest Jessica Hyde?”. Od tej pory Wilson, Grant, Ian i Becky też muszą uciekać. Wtedy na ich drodze stanie Jessica.
Tak mniej więcej zaczyna się ta historia. Brzmi jak początek niedorzecznej opowieści spod znaku teorii spiskowych? I tak właśnie jest. Uwielbiam teorie spiskowe, bo dają chwilę wytchnienia w tym naszym świecie złożonym z chaosu. Motywacje są jasne, spiski są dopracowane w najmniejszych detalach. Ale w Utopii na szczęście nic nie jest do końca proste. Nikt nie ma do końca samych dobrych zamiarów i godnych pochwały motywacji. Każdy gra w jakąś swoją grę. Nie zawsze wiesz kto przyjaciel, kto wróg. Nie każdy jest do końca tym, za kogo się podaje. I dlatego ogląda się ten serial tak dobrze.
Zdeterminowana, ogarnięta obsesją Jessice jest też doskonale przygotowana do ciągłej ucieczki. Niewiele wiemy, właściwie nic nie wiemy co robiła od momentu śmierci jej opiekuna Christosa do chwili spotkania z naszą bandą nieudaczników, ale nie jest to wiedza dla widza konieczna. Jessica Hyde to postać komiksowa, rysowana, a nawet przerysowana grubą kreską. Jest od zawsze ścigana, więc żyje poza prawem. Zabija bez wahania, jeżeli uzna, że ktoś, kto staje na jej drodze może stanowić dla niej zagrożenie. Pozbawia życia na zimno, podobnie jak Arby. Fiona O’Shaughnessy gra tę rolę koncertowo.
Wspominałam już, że to bardzo komiksowa postać? Taka, której jednak bliżej do antybohatera niż do superbohatera. Jest krucha i rozedrgana, ale jest to raczej kruchość dziecka niż kobiety. Dziecka osieroconego, porzuconego, skrzywdzonego. Tę komiksowość i dziecięcość widać zresztą w jej jednocześnie niewinnym i niepokojącym wyglądzie: filigranowej sylwetce i wielkich, wiecznie wybałuszonych oczach. Jessica wygląda jakby nigdy w życiu nie robiła nic innego, jak tylko uciekała nie oglądając się za siebie. Kiedy widzisz Jessikę, wiesz że nie żartuje.
Jessica zabija na zimno, ale jednocześnie jest w niej coś bardzo miękkiego i nieporadnego. I totalnie aspołecznego. Jessica nigdy nie odnajdzie się w żadnej roli oferowanej przez społeczeństwo. Kiedy przychodzi jej zaopiekować się 11-letnim Grantem, tak jak ona ściganym przez Sieć, otoczy go opieką wielce specyficzną. Jessica jest dla Granta jak starsza siostra sprowadzająca na złą drogę (dość powiedzieć, że upija go wódką). Czy zdziwi kogoś, że Grant będzie chciał być taki, jak ona?
Cudowna jest przemiana Jessiki w drugim sezonie. Po karkołomnej ucieczce z więzienia Sieci wydaje się złamana i jeszcze bardziej szalona. Jej działania wydają się jeszcze bardziej desperackie. Jessica rozpaczliwie szuka bliskości. Szuka jej na zimno i utożsamia z seksem. Mężczyznę bierze sobie tak samo, jak włamuje się do mieszkań. Po prostu go bierze. Gdyby jej postać była mężczyzną, takie zachowanie wzięlibyśmy za czysty maczyzm. Gdyby była „normalną” kobietą, nasze stereotypowe myślenie kazałoby nam uznać ją za (w zależności od przyjętego stereotypu) nimfomankę/kobietę wyzwoloną. Na szczęście jest Jessicą Hyde – postacią z gatunku tych, przy których uwalniamy się od pułapki myślenia społecznymi kalkami. To wspaniała funkcja aspołecznych baddasów popkultury.
Mam nadzieję, że chociaż trochę zachęciłam Was do obejrzenia „Utopii”.
Jeśli znacie inne bohaterki tego typu bohaterki filmów i seriali, nie zawahajcie się polecać w komentarzach.
Foty: Channel 4
